آنچه اینجا آشکار نیست اهداف هر دو رهبر سیاسی از این تصمیم عجولانه است. ترکیه بیشک اهدافی را در سر دارد که زیرفشار قرار دادن کردهای سوریه برای کنترل اهداف سیاسی کردها بخشی از آن است. اما آمریکا (بخوانید ترامپ) چگونه این شرایط بغرنج را به روسیه و ایران و ترکیه وامیگذارد و برای پیامدهای شرایط سوریه چه خواهد کرد پرسشی است که باید در انتظار پاسخ آن ماند.
تصمیم عجیب دونالد ترامپ برای بیرون کشیدن نیروهای نظامی آمریکا از سوریه با واکنشهای تندی روبرو شد. این تصمیم به کنارکشیدن جیمز متیس از دولت ترامپ منجر شد. بازتاب این کنارهگیری در بین سیاستمداران و رسانههای آمریکا بیش از عواقب این تصمیم در خاورمیانه بود. آنچه که مسلم است این است که با توجه به حرکات سیاسی ترامپ، وجود یک فرد باتجربه و قابل اعتماد دو حزب آمریکا چون متیس، نکتهی مثبتی در دولت ترامپ بود.
به گفتهی رویترز ترامپ این تصمیم را در حین گفتگوی تلفنی با رجب اردوغان، رییس جمهوری ترکیه گرفته است. به نوشتهی رویترز روز ۱۴ دسامبر و با اشاره به گزارش روزنامه معتبر ترکیه «حُرّیت» این مکالمه پیرامون مسئله کردهای سوریه صورت گرفته است. اردوغان ادعا کرده است که کردهای سوریه در مقابله با داعش نجنگیدهاند و بلکه برای پیشبرد اهداف خود تلاش کردهاند. اردوغان همچنین ادعا کرده است که سال ۲۰۱۶ بیش از ۴۰۰۰ نیروی داعش زیر عملیات ارتش ترکیه نابود شدهاند. ترامپ جویای این مسئله شده است که آیا ترکیه از عهده کنترل بر داعش در صورت خروج نیروهای آمریکا برمیآید و پاسخ اردوغان مثبت بوده است. و پس از این مکالمه ترامپ قرار را بر خروج نیروهای آمریکا گذاشته است.
آنچه اینجا آشکار نیست اهداف هر دو رهبر سیاسی از این تصمیم عجولانه است. ترکیه بیشک اهدافی را در سر دارد که زیرفشار قرار دادن کردهای سوریه برای کنترل اهداف سیاسی کردها بخشی از آن است. اما آمریکا (بخوانید ترامپ) چگونه این شرایط بغرنج را به روسیه و ایران و ترکیه وامیگذارد و برای پیامدهای شرایط سوریه چه خواهد کرد پرسشی است که باید در انتظار پاسخ آن ماند. به هر روی شرایط سیاسی برای اهداف اردوغان مدام در حال شکفتن است و اکنون میتواند اقتدار خود را برای حمله به کردهای سوریه به نمایش بگذارد.
کردهای سوریه بیش از هزار زندانی داعش را در اختیار دارند. به گفتهی کردها اگر این نیروها جذب مرزهای سوریه و ترکیه برای جدال با ترکیه بشوند نیروهای داعش مجددا دارای امکان ترمیم و تشکیل قوا می شوند.
کردها بطور کلی در سوریه و عراق و ترکیه همیشه به اتحاد سیاسی با آمریکا علاقه و توجه نشان دادهاند. مشی کلی آنها اعتماد به آمریکاییهاست. با انقلاب اسلامی ایران و تیره شدن روابط ایران و عراق با آمریکا بی شک این سیاست کردها دور از محاسبات نبوده است. اما بارها از «همپیمانی» لفظی با آمریکا پشیمان هم شدهاند. دونالد ترامپ در زمینهی سیاستهای خارجیاش تاکنون «مرد کارهای نیمه تمام» خواهد بود و بعید است بتواند در دورهی اول ریاستاش نتیجهی مثبت سیاستهایش را ببیند.
اگر اوباما بخاطر تنها گذاشتن مردم سوریه سرزنش میشد اکنون نوبت ترامپ نیز خواهد رسید.
سختترین و بزرگترین درسی که از این کش و قوسهای قدرتهای بزرگ پس از جنگ جهانی دوم، در خاورمیانه، میتوان گرفت این است که این منطقه دیگر هرگز قابل کنترل نیست و تا زمانیکه مردمان کشورهای خاورمیانه به بینش سیاسی همگن و سازندهای نرسند این منطقه روی آرامش را یا نمیبیند و یا همیشه در زیر اضطرابی عمیق خواهد دید.
تحلیل/نقطه
۲۱ دسامبر ۲۰۱۸