مسابقه‌ی برگشت قهرمانی بوکس سنگین وزن جهان، که در آن آنتونی جاشوا و اندی لوئیز جونیور شرکت دارند قرار است در عربستان برگزار شود! در ماه ژوئن سال جاری همراه با حیرت طرفداران مسابقات بوکس سنگین وزن، جاشوا که گفته بود قصد دارد با زنجیره‌ای از نبردهای بدون باخت در رینگ، یک قهرمان افسانه‌ای شود، یکباره مسابقه را به لوئیز باخت.
مقدمه‌ی بر مقایسه‌ی جمهوری اسلامی و عربستان
آن بخش از ایرانیان، که بنا بر این گذاشته‌اند که نقش سیاسی جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه را یا قبول و یا توجیه کنند، بیشترین دلائل برای توجیه نافرمانی‌های جمهوری اسلامی از باور به دموکراسی را، درون همین منطقه‌ی خاورمیانه جستجو می‌کنند. یک نمونه‌ی فاحش از این توجیه‌گری‌ها را می‌توان در استناد‌ها و استدلال‌های این افراد آورد که مرکزیت آن عربستان سعودی است.
یکی از زاویه‌های فشارهای دیپلماتیک آمریکا، با این پیام که ایران و مردم آن استحقاق یک حکومت دمکرات و آزاد را دارند از زمان ریاست جمهوری جرج دبلیو بوش قالب و سمت تازه‌ای گرفت. او در پیام‌ها و سخنرانی‌هایش به کرات به این نکته نیز اشاره کرد که ما برای ایران دموکراسی می‌خواهیم و سمت و سوی دیپلماسی خود را برای شرایط بهتر سیاسی، که مردم ساکن ایران از آن بهره‌مند شوند، تشریح می‌نمود. در دوران اوباما این دیپلماسی با رفتار و سیاست‌های نرم‌تر باراک اوباما همراه بود و اکنون در دوران دونالد ترامپ، باز با آن پیام‌ها و تذکرات روبرو هستیم.
جدا از اینکه یکی از پایه‌های مخالفت با این دیپلماسی، عدم حق دخالت کشور خارجی در شرایط سیاسی کشوری می‌باشد، و در این زمینه، خود جمهوری اسلامی پرونده‌ی قطور و محکوم‌شده و سیاهی دارد، اما نوک انتقاد ایرانیان مخالف سیاست‌های مذکور آمریکا، همیشه متوجه کشوری در خاورمیانه بوده که همانا عربستان سعودی باشد.
انتقاد‌ها و برخورد‌های تند این گروه نیز دارای یک وجه قابل فهم و قابل رویت بوده است: چرا آمریکایی‌ها برای شرایط سیاسی عربستان سعودی که به مراتب در اجرای دموکراسی و موازین آن، از ایران عقب‌تر است، دل نمی‌سوزانند و در اوضاع آن کشور تحولی را خواهان نیستند.
شاید سران حکومتی و صاحبان کرسی‌ها و مسند‌های سیاسی آمریکا هرگز تاکنون پاسخ مستقیمی به این پرسش و نقد نداده باشند. دلیل آن نیز بی‌شک هم دیپلماسی رفتار دوستانه با عربستان سعودی و هم دوری از مقایسه‌ی ایران با عربستان سعودی است که برای سیاست‌مدار کار آسان و مقرون به صرفه‌ای نمی‌باشد. به بیانی، دلایل این سکوت، در دیپلماسی قدرتمند عرسبتان سعودی نهفته که از چشم سهل‌انگاران دور است.
اما ما ایرانیان خودمان می‌توانیم با درایت و مشاهدات خودمان نیز دلایلی را برای این «تناقض» آشکار در سیاست‌های آمریکا و غرب ببینیم. بازر‌ترین چیزی که ایران را از عربستان در میدان مبارزه‌ی برای دست‌یابی به دموکراسی دور و متفاوت می‌سازد، مردم ایران هستند. عربستان سعودی به وضوح از سطح فرهنگی و عمق باورهای مردم خود بهره می‌جوید. باورهایی که جمهوری اسلامی بی‌شک در آرزوی داشتن آنها، روزگار گذرانده است. نه در تاریخ مبارزات سیاسی، نه در سطح علمی و تحصیلات دانشگاهی، نه در سطح فرهنگ ادبی، نه در دستاوردهای هنری، نه در تعداد پناهندگان و دگراندیشان، نه در میدان داشتن نخبه‌ها در خارج از کشور و نه در زمینه‌ی مبارزات زنان برای حقوق خود، عربستان شباهت‌های زیادی، و در مواردی حتی کمی نیز، به ایران ندارد.
باید این را پذیرفت که بدون جنبش‌ها مردمی و پتانسیل‌های اجتماعی-سیاسی داخلی، هرگز نیروهای خارجی نمی‌توانند برای یک کشور خط و سرنوشت سیاسی را، که بر دیپلماسی بنا شده باشد، تکلیف و تجویز نمایند. امروز، این دیگر یک فرضیه‌ی سیاسیی نیست، که بدون پتانسیل‌های داخلی ایران، آمریکایی‌ها و غرب نمی‌توانستند میوه‌ی انقلاب را در سبد تحولات سیاسی چند دهه‌ی ایران بگذارند.
باری، این مته و این دانه‌ی خشخاش سال‌هاست که در دست مخالفان سرسخت دیپلماسی آمریکا و رفتار فیزیکی آمریکا در خاورمیانه، قرار دارد و زمین نیز گذاشته نخواهد شد. ایراد بزرگ این گروه در دو زاویه‌ی اشتباه آنها در نگاه به مسئله است: ۱) با وجود رفتار و دیپلماسی آمریکا ما نمی‌توانیم رفتار جمهوری اسلامی را که حاکم بر سرنوشت ملت ما است توجیه نماییم. ۲) استناد به شرایط کشوری چون عربستان، ابدا استدلالی را برای قبول شرایط سیاسی ایران بدست نمی‌دهد.
چهره‌ی نرم
مشکل بزرگ‌تری اما در پیش است. و آن اینکه عربستان بدنبال «نرم کردن» چهره‌ی خشن خود است.
مسابقه‌ی برگشت قهرمانی بوکس سنگین وزن جهان، که در آن آنتونی جاشوا و اندی لوئیز جونیور شرکت دارند قرار است در عربستان برگزار شود! در ماه ژوئن سال جاری همراه با حیرت طرفداران مسابقات بوکس سنگین وزن، مسابقه را به بوکسور رده‌ی دوم باخت. جاشوا که گفته بود قصد دارد با دست‌یابی به زنجیره‌ای از نبردهای بدون باخت در رینگ، که شامل ۲۲ مسابقه می‌شد، یک قهرمان افسانه‌ای شود، یکباره با ضعف زیادی، مسابقه را به لوئیز که در رده‌بندی جهانی جایگاهی مهم نداشت، باخت. بازی برگشت این دو، بسیار مورد توجه تلویزیون‌ها و طرفداران بوکس جهان است. این مسابقه در نزدیکی ریاض برگزار می‌شود.
عربستان سعودی، با برگزاری کنسرت موسیقی ماریا کری نیز گامی عجیب، در شکستن ساختارهای باورهای عرفی که بدور قامت سنتی این کشور پیله بسته‌اند، برداشت. پس از آن از دیگر کسانی که روی صحنه‌های تجارت موسیقی و شوهای تفریحی شناخته شده هستند، دعوت بعمل آورد. مسابقات سراسری گلف اروپا و مسابقه‌ی اتوموبیلرانی رالی در سال ۲۰۲۰ نیز نشانه‌های از ادامه‌ی این تلاش‌ها هستند. عربستان اعلام کرده است که جزایر جنوب خود را به بزرگترین مرکز توریستی و مسافرگردی جهان تبدیل خواهد کرد. چرا؟ بسیار ساده به پاسخ می‌رسیم. عربستان فهمیده است تنها دوستی پشت و پیش پرده با آمریکا کافی نیست و باید برای ورود به «جامعه‌ی جهانی» وجهه‌ی جهانی خود را نرم‌تر و متعادل‌تر سازد و نشان دهد. عربستان دیگر تنها به اینکه، سالی یک رویداد، در قد و قواره‌ی «المپیک» (حج) برگزار میكند و میزبان و تامین کننده‌ی امنیت میلیون‌ها زائر در این رویداد عظیم است، راضی نیست. بیشتر می‌خواهد. همانطور که ترکیه نیز بیشتر خواست و در طول بیست‌سال تلاش و توسعه‌ی سیستماتیک، به گروه جی ۲۰ وارد شد.
عربستان دارد با این سیاست و دیپلماسی جدید خود، همچون داسی دو لبه عمل میكند. از یکسو پیام‌ها و سیگنال‌های مدام به داخل می‌فرستد که زمان باز نمودن پنجره‌ها بر بادهای دگرگونی فرا رسیده است. و مخالفان این دگرگونی‌ها را یارای مقاومت نیست. و از سویی به جهان می‌گوید کشورش آماده ترکیب فرهنگی و ارزش نهادن به «انسان غربی» و دلمشغولی‌های اوست. این روش، می‌تواند عربستان را به سوی دورانی تازه ببرد و از آنها چهره‌ی نرم‌تری و نرمی در خاورمیانه بکشد.
چهره‌ی خشن
در همین روزگار، و در نزدیکی همین کشور عربستان، سال‌هاست که مردمی خود خواهان برگزاری چنین وقایعی در کشورشان هستند. خواهان باز گرداندن توریست‌ها به میان خود می‌باشند، تلاش فراوانی می‌كنند تا به جهانیان نشان دهند که هنوز درهای ایران در پس خود، دست دوستی و مهمان‌نوازی را دارند. مردم کشور ما صمیمانه تلاش کرده و می‌کنند که صحنه‌هایی خشن و ترسناکی را انقلابیون و تند‌روهای عقیدتی و سیاسی به ایران نسبت می‌دهند، پاک سازند و فرهنگ قدیمی و رنگارنگ خود را بر آن دوباره رسم نمایند. می‌خواهند تهدید‌ها، شعارهای مرگ‌طلبی، ظاهرهای ترسناک، چهره‌های عبوس و شعارهای سیاسی بسیار بزرگ‌تر از دهان کشوری چون ایران را از خاطره‌ی جهانیان پاک نمایند.
استقبال جهانیان نیز از دستاوردهای این خواست مردم ایران کم نبوده است. بسیار خوب برخورد کرده‌اند. سال‌ها، هر موفقیت فردی، هر حرکت گروهی و هر تظاهرات بزرگ ایرانیان که از این جوهر پویای جامعه‌‌شان می‌گفت با روی خوش و دست گرم روبرو بود و هنوز هم هست. اما کار، دست حکومت و چند میلیون طرفدار آن است. اینان، در خراب کردن چهره‌ی ایران و خشن نمایاندن هویت ایرانی، از هیچ اشتباه و سرپیچی کوتاه نمی‌آیند. متاسفانه چهره‌ی کشور ما سال‌هاست خشن و غرب‌ستیز و حتی دشمن بیرحم فرهنگ‌های غربی معرفی می‌شود.
باز هم عقب خواهیم ماند
هیچ بعید نیست که با ادامه‌ی عمر جمهوری اسلامی، تنها شاهد و نظاره‌گر شکفتن باغ‌های تازه‌ای در شرایط سیاسی و اجتماعی عربستان سعودی باشیم و نتوانیم آب را به زمین‌های تشنه‌ی خود برسانیم. همانگونه که شاهد توسعه‌ی ترکیه و دوبی ماندیم و دو دهه‌ای را با اخبار دروغ و طعنه‌های حکومت نسبت به شرایط این دو کشور گذراندیم تا اینکه قبله‌ی مسافرت‌های هموطنانمان شدند. شدند تا مردم ما به آنجا سفر کنند و خیابان‌های عاری از جوی‌های بدبو را استشمام نمایند. معنای آزادی فردی را که دو دهه در ایران توسط ملایان نکوهت می‌شد، دریافتند.
ابدا روزی دور نیست که عربستان نیز با ظاهری تازه و اسلوبی نو، به رقابت بیشتری با کشور ما برخیزد. دردا که هموطنان ما برای مسافرت‌های تفریحی و جدا از زیارت حج راهی عربستان شوند و باز تومان‌های کشورمان را نه تنها در کشورهای امارات متحده عربی که در ریاض و شهرک‌های توریستی عربستان خرج نمایند. همانگونه که با شگفتی ترکیه‌ی نو، دوبی نو را دیدیم عربستان نو را خواهیم دید.
آنروز، دیگر، این هموطنان مته بدست و آمریکا‌ستیز، نمی‌توانند بگویند چرا «آمریکا» اول عربستان را متحول نمی‌سازد.
تحلیل/نقطه
۱۰ آگوست ۲۰۱۹
